ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ? ನಿಯಮಗಳೇನು?

0 samarasasudhi ಮಾರ್ಚ್ 12, 2025

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ: ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ನೋಂದಾಯಿಸುವುದು, ಅದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ, ಅವಧಿ, ನವೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ರಚನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವಶ್ಯಕ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಈ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಿರಿ.

1. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ?

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಎನ್ನುವುದು ವ್ಯವಹಾರಗಳು ತಮ್ಮ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಗುರುತನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ನೋಂದಾಯಿತ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ಆ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್, 1999 (Trade Marks Act, 1999) ಮತ್ತು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ರೂಲ್ಸ್, 2017 (Trade Marks Rules, 2017) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

2. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿ:

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಕಚೇರಿ (Registrar of Trademarks) ಇದೆ. ಇದನ್ನು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ಗಳ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಐದು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಗಳಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.

ದೆಹಲಿ (ಉತ್ತರ), ಮುಂಬೈ (ಪಶ್ಚಿಮ), ಚೆನ್ನೈ (ದಕ್ಷಿಣ), ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ (ಪೂರ್ವ), ಅಹಮದಾಬಾದ್ (ಗುಜರಾತ್ ಪ್ರದೇಶ) ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿಗಾಗಿ ಕಚೇರಿಗಳಿವೆ. ಈ ಕಚೇರಿಗಳ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಅರ್ಜಿದಾರರ ವ್ಯವಹಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ವಿಳಾಸದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

3. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ:

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿಗಾಗಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಹಲವಾರು ಹಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ:

1) ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು: ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಜಿದಾರರು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ನ ಹೆಸರು, ಅದು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ನ ವರ್ಗೀಕರಣದಂತಹ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ಗಳನ್ನು 45 ತರಗತಿಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸರಕುಗಳಿಗೆ 34 ವಿಧಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಿಗೆ 11 ವಿಧಗಳಿವೆ.

2) ಪರೀಕ್ಷೆ: ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಕಾನೂನಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಕಚೇರಿಯು ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ತಿಂಗಳುಗಳು ಬೇಕಾಗಬಹುದು.

3) ಪ್ರಚಾರ: ಅರ್ಜಿಯು ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದರೆ, ಅದನ್ನು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಜರ್ನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ತಮ್ಮ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ, ನೋಂದಣಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲು 4 ತಿಂಗಳ ಕಾಲಾವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

4) ವಿರೋಧ: ಯಾವುದೇ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಅಥವಾ ಉಂಟಾಗುವ ವಿರೋಧವನ್ನು ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸಿದರೆ, ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿರೋಧ ಉಂಟಾದರೆ, ಅರ್ಜಿದಾರರು ವಿಚಾರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ತಮ್ಮ ಪರವಾಗಿರುವ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

5) ನೋಂದಣಿ: ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅದನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಜಿದಾರರು ನೋಂದಣಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ನೋಂದಾಯಿತ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದನ್ನು ® ಚಿಹ್ನೆಯೊಂದಿಗೆ ಬಳಸಬಹುದು.

4. ಕಾಲಾವಧಿ ಮತ್ತು ನವೀಕರಣ:

ಒಂದು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ ದಿನಾಂಕದಿಂದ 10 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು 10 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಕಾಲಾವಧಿಯಿಲ್ಲದೆ ನವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಮುಕ್ತಾಯ ದಿನಾಂಕದ ಮೊದಲು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಏಕೆಂದರೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ತಪ್ಪಿದರೆ ನೋಂದಣಿಯಿಂದ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಗತ್ಯ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಾವತಿಸಿ 6 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಅದನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸಬಹುದು.

5. ಕಾನೂನು ರಚನೆ:

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್, 1999, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಕಾನೂನು ಆಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ನಿಯಮಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ:

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ: ಒಂದು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಗುರುತು, ಚಿಹ್ನೆ, ಪದ, ಲೋಗೋ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಗುರುತು ಸೇರಿರಬಹುದು.

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಮಾಲೀಕರ ಹಕ್ಕುಗಳು: ಒಂದು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ, ಅದು ನೋಂದಾಯಿತ ಸರಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಯಾರ ವಿರುದ್ಧವೂ ಮಾಲೀಕರು ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಉಲ್ಲಂಘನೆ: ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ನೋಂದಾಯಿತ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಬಳಸಿದರೆ, ಅದನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಿವಿಲ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

6. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿಯ ಮಹತ್ವ:

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ವಿವಿಧ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅವು ಯಾವುವು ಎಂದು ನೋಡೋಣ.

ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕುಗಳು: ನೋಂದಾಯಿತ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕುಗಳು ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ.

ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆ: ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆ ಅಥವಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

7. ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿಗೆ ವಿರೋಧ:

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಜರ್ನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷವು ಪ್ರಕಟಣೆಯ ದಿನಾಂಕದಿಂದ 4 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ನೋಂದಣಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಬಹುದು. ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ಮುದ್ರೆಯೊಂದಿಗಿನ ಹೋಲಿಕೆ, ಮತ್ತೊಂದು ಮುದ್ರೆಯೊಂದಿಗೆ ಗೊಂದಲವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದು ಮುಂತಾದ ಕಾರಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿರೋಧ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ವಿರೋಧವನ್ನು ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಾಧಿಕಾರಿಯೇ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಬಗ್ಗೆ ದಾವೆ ಹೂಡಬಹುದು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನೋಂದಣಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಬೌದ್ಧಿಕ ಆಸ್ತಿಗೆ ಬಲವಾದ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಅರ್ಜಿ, ಪರಿಶೀಲನೆ, ಪ್ರಕಟಣೆ, ವಿರೋಧ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ನೋಂದಣಿ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಗುರುತನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ನ್ಯಾಯಯುತ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.